روش تحقیق کیفی

خرید از طریق واتس اپ

رويکرد کيفی نوعی دیگر از پژوهش است که محقق، با اتکاء به نظر شرکت کنندگان در تحقيق، سؤالات گسترده و کلی را پرسش می کند، به جمع آوری اطلاعاتی می پردازد که عمدتاً از نوع کلامی و متن است، به توصيف و تحليل اين کلمات و متن ها می پردازد و تحقيق خود را به صورتی ذهنی و به اصطلاح، سوگيرانه اجرا می کند. ويژگي های پژوهش های کيفی را می توان در سه مورد اساسی زير خلاصه کرد:
1- تأکيد بر شنيدن ديدگاه های شرکت کنندگان در پژوهش،
2- تأکيد بر پرسش های عمومی و باز و جمع آوری اطلاعات از همان محلی که مردم در آن زندگی و کار می کنند
3- تأکيد بر حمايت از تغييرات و بهبودبخشی زندگی افراد و گروه ها.

انواع پژوهش های کيفی:

• مطالعة موردی Case study

• طرح های روايتی Narrative

• تئوری زمينه ای Grounded theory

• روش تاريخی Historical method

• قوم نگاری Ethnography

• پديدارشناسی Phenomenology

• تحقيق در عمل يا اقدام پژوهی Action research

• تحليل گفتگو Discourse analysis

مطالعة موردی Case study
روش مطالعة موردی، که غالباً به صورت مطالعات کيفی صورت می گيرد، به مطالعة متمرکز يک مورد يا نمونه می پردازد. مطالعة موردی با توجهی که به مطالعة موردها دارد مشخص می شود نه با روشی که در مطالعة خود به کار می گيرد. برخی از محققان به دلايل علاقة درونی خود بر مطالعة يک مورد معين تمرکز می کنند و برخی ديگر به مطالعة چند يا چندين مورد می پردازند تا از اين طريق تعميم پذيری موضوع ها و الگوها را آزمون کنند.

طرح های روايتی Narrative
در پژوهش روايتی، محقق به توصيف چگونگی زندگی افراد می پردازد، عموماً بر مطالعة يک فرد خاص تمرکز دارد، اطلاعات خود را از طريق جمع آوری داستان ها فراهم می کند، از اطلاعاتی که جمع آوری کرده است برای بيان داستان زندگی آنان استفاده می کند، روايت هايی از تجارب زندگی افراد را به قلم می آورد، و معنای اين تجارب را ارائه می کند.
طرح پژوهشی روايتی شامل به تصوير کشيدن افراد، مستندسازی تجارب آنان، بازگو کردن صدای آنان، و ارائة ديدگاه های آنان در بافت اجتماعی و فرهنگی معين است. اين بدان معنا است که پژوهشگر تحقيقات روايتی بر اهميت يادگيری از مخاطبان مورد مطالعة خود تأکيد دارد.

تئوری زمينه ای Grounded theory
روش پژوهشی تئوری زمينه ای، هم وسيله ای برای نظريه پردازی و هم يک مجموعه از فنون اجرايی در پژوهش های کيفی است.طرح های پژوهشی تئوری زمينه ای، به عنوان يک رويکرد طبيعی گرايی در تحقيق محسوب می شود که، با فاصله گرفتن از روش تقليل گرای تحقيقات تجربی، به يک رويکرد متناسب با بافت و زمينة رفتار روی آورده است.

تئوری زمينه يابی، مجموعه ای از اقدامات نظام دار و کيفی برای ايجاد نوعی از تبيين عمومی (يا تئوری زمينه ای) است که فرايند و عمل و تعامل ميان مردم را توضيح می دهد. اقدامات مربوط به استفاده از اين روش شامل جمع آوری اطلاعات مصاحبه ای اوليه، توليد و گزارش کردن مقوله ها (يا موضوع های) اطلاعات، و ايجاد يک پيکره يا الگوی بصری برای تبيين عمومی موضوع مطالعه است.

روش تاريخی Historical method
پژوهش تاريخی، يک فرايند تحقيق نظام دار برای بررسی اطلاعات به منظور پاسخگويی به سؤالات در مورد پديده های گذشته و دستيابی به فهم بهتر از وضعيت و عملکردها و گرايش ها و مسائل کنونی است. روش تاريخی از چهار نظر مشابه ساير روش های پژوهش کيفی است:
– تأکيد بر مطالعة متن؛
– مطالعة رفتار در وضعيت طبيعی به جای وضعيت های نظری؛
– اهميت دادن به تجربه؛ و
– مرکزيت دادن به تعبير و تفسير در فرايند پژوهش.

قوم نگاری Ethnography
روش قوم نگاری احتمالاً قديمی ترين و معمولترين رويکرد در پژوهش های کيفی است. با رواج بيشتر روش های کيفی پژوهش، رويکرد قوم نگاری طرفداران بيشتری در اين حوزه های علمی پيدا می کند. سرچشمة قوم نگاری در دانش های مردم شناسی و جامعه شناسی است. مطالعة يک گروه از افرادی که الگوهای واحدی آنها را به هم مربوط می سازد نيازمند استفاده از روش قوم نگاری است. بنابراين، قوم نگاری عبارت از توصيف يک فرهنگ يا گروه و نظام اجتماعی است. شما مطالعات خود را در کجا می خواهيد انجام دهيد، در مورد چه کسانی می خواهيد تحقيق کنيد، و چگونه می خواهيد به وضعيت و مخاطبان مورد نظر دست يابيد. يک روش ديگر برای دسترسی به مخاطبان مورد نظر اين است که تحقيق به صورت پنهان صورت گيرد. مشکل اساسی در اين مورد عبارت از به کارگيری فريب و ملاحظات اخلاقی است.

پديدارشناسی Phenomenology
روش های پديدارشناسی در پی کشف ساختارهای هوشياری در جريان تجارب انسانی است. يک مطالعة پديدارشناختی به توصيف معنای تجربه های زندة افراد در مورد مفهوم يا پديدة معين می پردازد. از ديدگاه پديدارشناختی، محققان پديدارشناسی روان شناختی در جستجوی ساختار نامتغير و معنای اصلی تجربه هستند. آنان بر هدفمند بودن هوشياری افراد، يعنی اينکه تجربه ها هم دارای نمود بيرونی و هم آگاهی درونی، که مبتنی بر حافظه و تصور و معنا است، تأکيد می کنند. اين محققان تمام پيشداوري های خود را کنار می گذارند، تجارب خود را ناديده می گيرند (که نوعی از بازگشت به علوم طبيعی است)، و در عوض به شهود، تخيل و ساختارهای جهانی برای دستيابی به تصويری درست از تجربه، اتکاء می کنند.

تحقيق در عمل يا اقدام پژوهی Action research
تحقيق در عمل، اساساً بر جنبه های کاربردی پژوهش تأکيد دارد. تمرکز اين روش بر اقدامات مفيد در برخورد با مسائلی است که عملاً در خانه و محيط آموزش و محيط کار رخ می دهد. طرح های تحقيق در عمل به اقدامات نظام يافته از سوی افرادی می پردازد که به جمع آوری اطلاعات برای بهبود بخشی راه های مربوط به اقدامات مناسب در زمينه های خاص زندگی خانوادگی و آموزشی و شغلی دست می زنند. دلايلی که امروزه در مورد اهميت اقدام پژوهی ارائه می شود از اين گونه است که اين نوع از تحقيق باعث تقويت گرايش به تغيير در خانه و مدرسه، برانگيختن مشارکت افراد گوناگون در اين محيط ها، اختيار دادن به افراد از طريق همکاری در پروژه ها، ترغيب متخصصان مدرسه برای تمرکز بيشتر در عمل تربيتی و ترويج فرايند آزمايش افکار جديد می شود.

تحليل گفتگو Discourse analysis
روش تحليل گفتگو، يکی از متداولترين رويکردهای پژوهش کيفی است که در دو دهة اخير رواج يافته است. روش تحليل گفتگو فقط منحصر به استفاده از يک مجموعه روش های تحليلی نيست بلکه يک روش بنيادی ارزيابی مجدد در بررسي موضوع های مورد مطالعه است. اين روش، رويکردی است که تا حد بسيار زياد هماهنگ با مکتب فکری مشهور به ساختار گرايی اجتماعی (constructivism social) است که فهم از جهان يا واقعيت ها را، به جای آنکه از نوع جوهرهای ثابت و جهانی به حساب آورد، محصول تعامل تاريخی و فرهنگی و اجتماعی می داند. ساختار گرايی اجتماعی، به جای انديشيدن به فرايندها و خصوصيات ذهنی، توجه مطالعات روان شناختی را بر فعاليت های فرهنگی و استدلالی متمرکز می سازد.

برچسب ها: